Een stad zonder armoede

"Als ik voedsel geef aan de armen, zeggen ze dat ik een heilige ben. Als ik vraag waarom de armen niets te eten hebben, noemen ze me een communist."(Dom Hélder Pessoa Câmara)De COVID-pandemie heeft een zware impact gehad op de levensstandaard van veel Brusselaars, vooral van degenen die moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. We hebben de ongelijkheid en acute armoede in de stad zien toenemen. De energiecrisis heeft de koopkracht van veel werknemers aangetast. Steeds meer gezinnen hebben moeite om de sterk stijgende huurprijzen te betalen. Tijdens de pandemie konden veel Brusselaars geen gebruik maken van tijdelijke werkloosheid of van het recht op brugpensioen. Dat gold voor sommige zelfstandigen, voor kunstenaars, voor werknemers in onzeker dienstverband, studenten, werknemers in de informele sector, werknemers zonder papieren en daklozen. De twee crisissen hebben geleid tot een sterke toename van psychische problemen, vooral onder jongeren die het moeilijk vinden om zich een toekomst zonder sociale zekerheid en armoede voor te stellen. Het aantal daklozen is toegenomen. In 2018 telden daklozenorganisaties 4.187 daklozen op straat in het Gewest. In 2022 is dat aantal gestegen tot 7.135 mannen, vrouwen en kinderen: een toename van bijna 60%. Brussel is een van de rijkste gewesten van Europa, maar bijna een derde van de inwoners leeft in armoede. De rijkdom van de een is de armoede van de ander. Terwijl een handvol miljardairs elk jaar rijker wordt, kunnen steeds meer mensen aan het eind van de maand niet meer rondkomen. De rijkdom die wij gezamenlijk produceren belandt in de zakken van een kleine elite. Denk maar aan Bernard Arnault, die expliciet een groot deel van zijn geld naar Brussel heeft overgemaakt.Ondanks de beloften van opeenvolgende regeringen om de armoede te bestrijden, is er geen vooruitgang geboekt. Dat komt doordat ze de werkelijke oorzaken niet aanpakken. In plaats van de energieprijzen te bevriezen, kwamen de regeringen met premies voor een deel van de bevolking. In Brussel stuurde Alain Maron mensen door naar het OCMW, dat al overstelpt was. De huurprijzen zijn blijven stijgen, maar de Brusselse regering heeft het niet aangedurfd om de huren te plafonneren met een bindende schaal. De Brusselse regering heeft bezuinigd op de budgetten van haar gewestelijke diensten en de digitalisering van sociale diensten dreigt een hele reeks mensen uit te sluiten. Dergelijk beleid duwt mensen in precaire situaties. Ze worden opgejaagd, gesanctioneerd of gewoon aan de kant geschoven. Ze worden verantwoordelijk gehouden voor wat er met hen gebeurt - iets wat staat bekend als "victim blaming".Bij de PVDA willen wij niet de armen, maar de armoede uit de stad en de gemeenten verdrijven. We pleiten voor een beleid dat iedereen een waardig bestaan garandeert. Om armoede effectief te bestrijden, moeten we eerst zorgen voor toegang tot fundamentele sociale rechten, waaronder recht op huisvesting, werk, gezondheid, onderwijs en persoonlijke ontwikkeling. Voor elk van deze fundamentele rechten hebben we in ons programma specifieke prioriteiten ontwikkeld.In dit hoofdstuk benadrukken we een reeks preventieve maatregelen en specifieke en aanvullende voorstellen. Het gaat ondermeer om het versterken van de openbare diensten, initiatieven zoals Housing First (een beleid dat daklozen zo snel mogelijk onvoorwaardelijke huisvesting en begeleiding biedt), en andere ondersteunende diensten achteraf zoals het openen van een buurthuis dat voor iedereen van de wijk toegankelijk is. Voor ons moet het OCMW garant staan voor fundamentele sociale rechten. We willen dat sociale diensten menselijk zijn, toegankelijk, luisterend en ten dienste van de burgers, en we willen dat rechten automatisch worden toegekend. We willen ook het recht op huisvesting en het recht op werk garanderen, ook voor mensen in kwetsbare situaties. We willen van de toegang tot water en energie een fundamenteel mensenrecht maken.

Wat wij willen

Eén. Het recht op huisvesting voor iedereen garanderen

  • Armoede voorkomen doen we door toegang te bieden tot sociale rechten en vooral door toegang te garanderen tot kwaliteitsvolle huisvesting voor iedereen via een bindende regeling voor huurprijzen.
  • Elk OCMW moet een gratis bemiddelings- en preventiedienst voor huisvesting aanbieden. De begeleiding moet als prioriteit hebben om te allen tijde uitzetting te voorkomen, die alleen kan plaatsvinden in bepaalde extreme gevallen en alleen als alternatieve huisvesting is.
  • Verhuurders moeten verplicht worden om het OCMW in te lichten zodra een huurder twee maanden huurachterstand heeft of schulden heeft bij zijn energieleverancier.
  • Helaas worden mensen om verschillende redenen dakloos. Het helpen van deze mensen vereist aangepaste begeleiding en toegang tot herhuisvesting via het Housing First-systeem. Eerst een dak boven het hoofd, met psychosociale begeleiding  om hen te helpen hun onafhankelijkheid en sociale integratie te herwinnen.
  • We hebben het hele jaar door nood- en tijdelijke huisvesting nodig, zonder voorwaarden of drempels, dag en nacht. Noodopvang en huisvesting zijn essentiële taken voor het OCMW, dat een volwaardige openbare dienst moet blijven, met een waardig statuut voor maatschappelijke werkers, sociale bescherming en strikte regels inzake transparantie.
  • De noodopvang en de tijdelijke huisvesting moeten worden uitgebreid en aangepast aan specifieke behoeften, met bijzondere aandacht voor kwetsbare personen (vrouwen, kinderen, gezinnen, LGTBQ).
  • De persoon die aanklopt bij de noodopvang moet binnen drie maanden toegang krijgen tot huisvesting volgens het principe Housing First. 
  • De lokale overheid moet maximaal gebruik maken van haar recht om leegstaande gebouwen op te eisen om er daklozen in te huisvesten. 
  • We willen dat lokale overheden het principe van het referentieadres breder toepassen, zonder extra voorwaarden op te leggen.

Twee. Het OCMW staat garant voor fundamentele sociale rechten.

  • Het OCMW garandeert het recht op sociale bijstand. Als een recht, niet als een gunst. Iedereen die aanklopt bij het OCMW heeft recht op onvoorwaardelijke hulp. Maatschappelijk werk is een beroep dat gebaseerd is op de bescherming van mensenrechten en maatschappelijk werkers zijn er om te helpen, niet om te controleren en te sanctioneren.
  • We beschermen de kerntaken van het OCMW op lokaal niveau en verzetten ons daarbij tegen de integratie van het OCMW in het stadsbestuur.
  • Het OCMW leidt het sociale beleid op lokaal niveau en betrekt andere basisorganisaties erbij als partner, niet als "onderaannemer". Sociale bijstand is het exclusieve domein van de non-profitsector. Wij zijn tegen elke vorm van commercialisering.
  • We willen het leefloon verhogen tot het niveau van de Europese armoedegrens. Het leefloon moet onvoorwaardelijk worden verleend aan iedereen met een inkomen onder deze grens. In afwachting van een structurele verhoging op federaal niveau, moeten de Brusselse gemeenten streven naar een verhoging van het leefloon via aanvullende financiële hulp.
  • We willen het percentage van de federale terugbetaling tot verhogen tot 100% .
  • Om ondersteuning van hoge kwaliteit en op maat te garanderen, mag de werklast niet hoger zijn dan 50 actieve dossiers per maatschappelijk werker. Alle aanvragen moeten zo snel mogelijk worden verwerkt. 
  • Wij zijn fel gekant tegen een verplichte taakstraf in gemeenschapsdienst.

Drie. Diensten en hulp op mensenmaat

  • Gemeentelijke openbare diensten moeten toegankelijk zijn, voor iedereen bereikbaar en luisteren naar de burgers
    • De diensten moeten bereikbaar zijn qua afstand. 
    • We garanderen diensten met echte en door mensen bemande loketten. Diensten moeten een open fysieke ontvangstruimte hebben waar mensen zonder afspraak en zonder extra kosten terecht kunnen. 
    • Tegelijkertijd maken we de digitale alternatieven zo toegankelijk mogelijk. 
    • Diensten moeten voor iedereen toegankelijk zijn: geen ingewikkelde termen, geen computerjargon, geen digitale doolhof maar hulp op maat, met tussenkomst van een tolk indien nodig.
    • Openbare diensten moeten luisteren naar de burgers: het uitgangspunt van ambtenaren en baliepersoneel mag niet de regelgeving zijn, maar de vraag om hulp en hoe ze hieraan kunnen voldoen.
  • We betrekken mensen die in armoede leven bij alle fasen van beleidsvorming en evaluatie van de armoedebestrijding.
  • We stoppen het gebruik van deurwaarders. We willen de gemeentelijke instellingen en diensten verbieden om incassobureaus en deurwaarders voor het innen van onbetaalde facturen.
  • We willen de oprichting van een gebruikerscollectief in alle openbare en semi-openbare diensten en instellingen aanmoedigen en de raden van bestuur openstellen voor vertegenwoordigers van gebruikers, belangengroepen en personeel. 

Vier. Bestrijding van sociale onderbescherming en automatische toekenning van rechten

  • De voorwaarden voor het toekennen van sociale rechten moeten vereenvoudigd worden, met als doel deze rechten zo onvoorwaardelijk mogelijk te garanderen.
  • Het is aan de autoriteiten om automatisch, zonder dat de persoon erom hoeft te vragen, te controleren of hij al dan niet recht heeft op bijstand. Rechten moeten zoveel mogelijk worden toegekend op basis van inkomen in plaats van sociale status.
  • Maatschappelijk werkers moeten proactief zijn en situaties van (potentiële) onderbescherming kunnen opsporen om iedereen toegang tot sociale rechten te garanderen.
  • We willen dat het "only once" principe systematisch wordt toegepast. Met andere woorden: zodra een document is ingediend, wordt het hergebruikt voor andere aanvragen.

Vier. Bestrijding van sociale onderbescherming en automatische toekenning van rechten

  • De voorwaarden voor het toekennen van sociale rechten moeten vereenvoudigd worden, met als doel deze rechten zo onvoorwaardelijk mogelijk te garanderen.
  • Het is aan de autoriteiten om automatisch, zonder dat de persoon erom hoeft te vragen, te controleren of hij al dan niet recht heeft op bijstand. Rechten moeten zoveel mogelijk worden toegekend op basis van inkomen in plaats van sociale status.
  • Maatschappelijk werkers moeten proactief zijn en situaties van (potentiële) onderbescherming kunnen opsporen om iedereen toegang tot sociale rechten te garanderen.
  • We willen dat het "only once" principe systematisch wordt toegepast. Met andere woorden: zodra een document is ingediend, wordt het hergebruikt voor andere aanvragen.

Vijf. Een vaste baan, ook voor mensen in precaire situaties

  • Gemeenten zijn belangrijke werkgevers. We zijn tegen het uitbesteden van taken en diensten en tegen het feit dat steeds meer banen worden vervangen door vrijwilligerswerk. De lokale overheid moet kwaliteitsvolle banen aanbieden en ook banen verschaffen aan mensen in precaire situaties.
  • We richten ons niet op diploma’s, maar houden rekening met de vaardigheden die door ervaring zijn verworven. Kandidaten worden niet alleen geselecteerd op basis van schriftelijke tests, maar ook op basis van praktijkexamens die even zwaar zullen wegen.
  • Het OCMW moet lokale socioprofessionele begeleiding van hoge kwaliteit bieden die leidt tot kwaliteitsvol werk. Ze passen een integrale aanpak toe die niet alleen rekening houdt met werkgerelateerde elementen, maar ook met elementen die te maken hebben met welzijn.
  • Sociaal-professionele integratietrajecten worden gebruikt als pedagogische hulpmiddelen en instrumenten voor emancipatie, en niet als controle- of dwangmiddelen. We werken alleen samen met non-profitorganisaties die de nodige expertise en ondersteuning kunnen bieden.
  • De lokale overheid moet investeren in banen via sociale werkplaatsen en in de lokale diensteneconomie. Via initiatieven zoals sociale kruideniers en buurtrestaurants willen we banen creëren voor de meest kwetsbare groepen in een laagdrempelige werkomgeving.
  • Voor mensen die om verschillende redenen niet (meer) kunnen functioneren op de arbeidsmarkt, kan een vorm van arbeidsondersteuning ('arbeidszorg') een stabiele baan bieden. Die mag dan niet beschouwd worden als tijdelijk naar de arbeidsmarkt toe.

Zes. Een buurthuis in elke wijk

  • Voor elk van de 118 Brusselse wijken willen we een buurthuis. Een buurthuis biedt laagdrempelige sociale diensten gericht op het realiseren van de fundamentele sociale rechten van alle buurtbewoners.
  • Rond een kopje koffie of thee worden de wijkbewoners geholpen met administratieve vragen, het doorlichten van hun energiefactuur of andere problemen.
  • In samenwerking met eerstelijnsorganisaties in de wijk zal het buurthuis budgetbegeleiding, hulp bij huisvesting en socioprofessionele begeleiding bieden. Het biedt ook ondersteuning bij gezondheidsproblemen, schulden aan energie en water, hulp bij onderwijs en opvoeding, en medische hulp via verpleegkundigen.
  • De maatschappelijk werkers zullen ter plaatse actief zijn, huisbezoeken afleggen en straathoekwerk doen om mensen te bereiken die om de een of andere reden niet naar het buurtcentrum kunnen komen. Deze teams bouwen vertrouwensrelaties op waardoor mensen direct kunnen worden doorverwezen naar medische of sociale diensten. 
  • Het buurthuis organiseert  ontmoetingsmomenten en activiteiten om een solidaire wijk op te bouwen. 
  • In buurthuizen hebben mensen in armoede een stem en dragen ze bij aan de ontwikkeling en evaluatie van beleid tegen armoede. Dat is iets wat hen in de huidige maatschappij maar al te vaak wordt ontzegd. Ons doel is om de "cultuur van de stilte" te doorbreken en individueel en collectief bewustzijn te ontwikkelen.

Zeven. Maak van toegang tot energie en water een mensenrecht

  • Niemand mag worden uitgesloten van de toegang tot energie en water. Het recht op energie en water heeft voorrang op het terugbetalen van schulden. 
  • Bij laattijdige betaling moet het OCMW een actieve rol spelen in de bemiddeling met energieleveranciers en Hydobru/Vivaqua, om ervoor te zorgen dat de afbetalingsplannen echt haalbaar zijn. De referentiebudgetten kunnen daarvoor als ijkpunt dienen. 
  • Het OCMW moet proactief tussenkomen en ervoor zorgen dat het statuut van "beschermde klant" wordt toegekend aan alle mensen die betalingsmoeilijkheden ondervinden. Mensen moeten deze status kunnen behouden totdat de schuld volledig is afbetaald.
  • We willen meer proactieve huisbezoeken organiseren om in contact te komen met mensen met betalingsachterstanden.
  • Bij structurele betalingsproblemen moet het OCMW zich ertoe verbinden de volledige schuld op zich te nemen. Daarom verhogen we het Energiefonds.